Դեկլան Դոննելլան. «Թատրոնը կատարում է հատուկ թերապևտիկ առաքելություն»11.25.2013
Բրիտանացի ռեժիսոր Դեկլան Դոննելլանը Մոսկվայի Պուշկինի անվան թատրոնում բեմադրել է Շեքսպիրի «Չափը չափի դիմաց» պիեսը: Ներկայացման պրեմիերայի նախօրեին նա պատասխանել է «РИА Новости» լրատվական գործակալության մի քանի հարցերի: Այդ հարցազրույցի թարգմանված տարբերակը «taglur.am»-ը ներկայացնում է իր ընթերցողներին:
- Ինչու եք այսօր անդրադարձել հենց Շեքսպիրի «Չափը չափի դիմաց» պիեսին:
- Նախ, որ այն մեծ ստեղծագործություն է: Իմ կարծիքով Շեքսպիրի լավագույն ստեղծագործություններից մեկը: Բացի այդ, այնտեղ կան այնպիսի դերեր, որոնք հնարավորություն են տալիս ինձ աշխատել իմ սիրելի արտիստնների՝ Ալեքսանդր Ֆեկլիստովի, Անդրեյ Կուզիչյովի և երիտասարդ գեղեցկուհի Աննա Խալալուլինայի հետ: Ես ցանկանում էի, որ նրանք զբաղված լինեն այս ներկայացման մեջ: Բայց, անկասկած, դու ընտրում ես այս կամ այն պիեսը, որովհետև զգում ես այդ գործի ժամանակակից լինելու առանձնահատկությունը: «Չափը չափի դիմաց»-ը կառավարիչի մասին է, ով չի հասկանում, թե ինչպե՞ս կառավարի: Նա որոշում է փոխել իր արտաքինը, թաքնվել ուրիշի դիմակի տակ, որպեսզի կողքից նայի այն հասարակությանը, որի մեջ ապրում և աշխատում է: Նա հայտնաբերում է ոչ դուրեկան, սարսափելի բաներ: Նա հայտնվում է մենաստանում, բանտում, որտեղ ամեն ինչ տեսնում է այլ աչքերով և սկսում է հասկանալ, թե ինչ է նշանակում հասարակ մարդ լինելը: Դա նրան շատ բան է սովորեցնում: Կարծում եմ, սա այսօր հրատապ է բոլորի համար: Մեր ներկայացման մեջ ժամանակակից աշխարհն է: Արևմտյան Եվրոպան, Վիենան և հերոսները կրում են ժամանակակից հագուստներ:
- Դուք առաջին անգա՞մ եք աշխատում Պուշկինի անվան թատրոնի արտիստների հետ:
- Ես այս բեմում ներկայացրել եմ իմ աշխատանքները, օրինակ «12րդ գիշերը», սակայն այստեղ բեմադրություն իրականացնում եմ առաջին անգամ: Ինձ շատ են դուր գալիս այս թատերախմբի արտիստները: Նրանք հրաշալի են, և ես աշխատում եմ հաճույքով: Ընդհանրապես ես սիրում եմ աշխատել ռուս արտիստների հետ: Ես այստեղ բեմադրել եմ Պուշկինի «Բորիս Գոդունովը», Չեխովի «Երեք քույրերը»: Շատ կցանկանայի բեմականացնել չեխովյան մի պիես, սակայն ինձ աղաչում են՝ դա չանել, քանի որ մոսկովյան թատրոններում առանց այն էլ Չեխովը շատ է; Խնդրում են ինչ-որ մի նոր բան, այնպիսի բան, որ ռուս հանդիսատեսը չի տեսել: Իսկ ես կցանկանայի բեմադրել «Ճայը», «Բալենու այգին»: Սակայն «Չափը չափի դիմաց» ներկայացումից հետո ես երկարատև չեմ բաժանվի ռուսական թատրոնից: Առջևում բեմադրություն է սպասվում «Մեծ թատրոնում»՝ Դմիտրի Շոստակովիչի երաժշտության հիման վրա այնտեղ կբեմադրեմ «Համլետը»: Պրեմիերան պլանավորված է հաջորդ թատերաշրջանում:
- Դուք Ռուսաստանում հաճախ եք լինում: Այստեղ Ձեզ համարում են «ամենառուս» արտասահմանցի ռեժիսորը: Ինչո՞վ է Ձեզ հրապուրում մեր երկիրը:
- Ես իռլանդացի եմ: Բայց Ռուսաստանում զգում եմ ինչպես իմ տանը: Ես զգում եմ, որ հասկանում եմ ռուսներին և այստեղ ստանում եմ դրան համարժեք արձագանք: Իսկ դա այնքան հրաշալի է, երբ քեզ վստահում են, հասկանում են կես խոսքից: Ես կարծում եմ, որ մենք շատ ընդհանրություններ ունենք. հումորի նույն զգացողությունը, հսկայական հարգանք դեպի պոեզիան: Ինձ դուր է գալիս Ռուսաստանում աշխատելը, որտեղ շատ ընկերներ ունեմ: Ես սիրում եմ ռուս հանդիսատեսին, ռուս դերասաններին, ռուսական թատրոնը, որին այստեղ վերաբերում են չափազանց լրջորեն: Ես աշխատել եմ Ֆրանսիայի, Անգլիայի թատրոններում, սակայն, կարծում եմ, որ Ռուսաստանում թատրոնը ավելի կարևոր է, քան այնտեղ: Ձեր մոտ սերը դեպի թատրոն իսկական կիրք է, մարդիկ խենթանում են թատրոնով, ճիշտն ասած՝ ինչպես և ես: Մենք ունենք միևնույն գերակայությունները:
- Ի՞նչը նկատի ունեք:
- Այստեղ մարդիկ իրոք գնահատում են կենդանի ներկայացումը: Նրանց դուր է գալիս թատրոն հաճախելը և ինչ-որ կենդանի իրական պահով հիանալը: Դա ամենաթանկն է նաև իմ համար: Կարևոր է, որ թատրոնը լինի կենդանի. Որպեսզի ես կարողանամ ապրումներս ու զգացմունքներս դերասանների ու հանդիսատեսների հետ իրականում կիսել: Հնարավոր է՝ շատ տխուր կամ շատ ուրախ, հնարավոր է՝ շատ սարսափելի, բայց գլխավորը, որ ես, որպես մարդ էակ զգամ դա ողջ սրտով: Չնայած համակարգիչներին ու հեռուստացույցերին, մարդիկ կարիք ունեն լինելու կենդանի էակի կողքին, հատկապես ծայրահեղ, արտակարգ իրավիճակներում : Թատրոնը կատարում է հատուկ թերապևտիկ առաքելություն: Այն սովորեցնում է կարեկցել,, հնարավորություն է տալիս հասկանալու, որ դու միակը չես այս աշխարհում, սովորեցնում է հասկանալ և զգալ ուրիշների տառապանքը: Դա ռուսները զգում են: Ինձ դուր է գալիս, որ ռուսական թատրոններում լավ ներկայացումը կարող է երկար ապրել ու պահպանել կենդանի շունչը: Օրինակ, Դոդինի ներկայացումները շարունակվում են 10-15 տարի: Դրանք դիտվում են հիանալիորեն և դա ցնցող է:
- Իսկ մի՞թե Անգլիայում այդպիսի բան հնարավոր չէ:
- Այո, ցավոք սրտի, այդպիսի բան մեր մոտ հնարավոր չէ: Շատ տխուր է, որ համակարգը, որ գոյություն ունի Անգլիայում, չի թույլատրում հաջողություն վայելող ներկայացումները երկար խաղալ և դրանք շատ արագ մահանում են: Անգլիացի արտիստները հնարավորություն չունեն ամիսներով աշխատելու դերի վրա: Իսկ եթե կոմերցիոն թատրոնում ներկայացումը ընթանում է 5 տարի, ուրեմն այնտեղ արդեն 10-րդ անձնակազմն է փոխվել և այն, գործնականում, ոչ մի ընդհանրություն չունի նախնական բեմադրության հետ: Որպեսզի երկարատև մի ժամանակահատված կենդանի թատերական ներկայացումը պահպանվի, անհրաժեշտ է խաղացանկային համակարգ, ինչը որ կա ձեր մոտ: Անշուշտ, այն ունի իր հիմնախնդիրները, ամեն ինչ այնքան էլ պարզ չէ: Պետք է հետևել այն բանին, թե ինչպես է աշխատում խաղացանկային համակարգը, վերահսկել, ստուգել այն: Բայց այդպիսի համակարգը պետք է լինի և ես, վստահ եմ, որ այն կշարունակի իր գոյությունը:
- Դուք հիմնականում բեմադրում եք դասական գործեր և, գործնականում, չեք բեմադրում ժամանակակից դրամատիկական ստեղծագործություններ: Ինչու՞: Չկա՞ այնտեղ այն՝ ինչը Ձեզ հուզում է:
- Իրականում ես բեմադրել եմ ամերիկացի շատ լավ դրամատուրգ Թոմի Քուշների 3 պիեսները: Դրանք ժամանակակից պիեսներ են: Սակայն պետք է խոստովանեմ, որ հիմնականում աշխատում եմ մեծությունների և, եթե կարելի է այսպես ասել, մահացած հեղինակների հետ: Ճիշտն ասած, եթե բեմադրեմ ժամանակակից դրամատուրգներին, ապա փորձերի ժամանակ դու պետք է որոշակի տարածություն թողնես հեղինակի համար, որպեսզի նա կարողանա ինչ-որ բան փոփոխել, գրել նոր տեսարան, ինչ-որ բան կրճատել: Իսկ իմ փորձերի ժամանակ առանց այդ էլ ամեն ինչ մշտապես փոփոխվում է: Եվ եթե լիներ Շեքսպիրը, ով կկարողանար խոսել և ասել, որ այս տեսարանը ես ցանկանում եմ, իսկ այս մյուսը պետք է հանել, ապա դա իսկական գժամնոց կլիներ: Փորձերի ժամանակ հեղինակի բացակայությունը մեզ թույլատրում է պահպանել հոգեբանական առողջությունը: Իհարկե, աշխատանքի ընթացքում մենք ինչ-որ բան փոփոխում ենք, կրճատում, բայց հեղինակին վերաբերում ենք մեծ հարգանքով և պատկառանքով: Այդպես է եղել նաև «Չափը չափի դիմաց»-ի բեմականացնման մեջ, որտեղ կատարվել են փոքրիկ միացումներ և որտեղ հնչող ամբողջ տեքստը, սակայն, պատկանում է Շեքսպիրին:
Բրիտանացի ռեժիսոր Դեկլան Դոննելլանը Մոսկվայի Պուշկինի անվան թատրոնում բեմադրել է Շեքսպիրի «Չափը չափի դիմաց» պիեսը: Ներկայացման պրեմիերայի նախօրեին նա պատասխանել է «РИА Новости» լրատվական գործակալության մի քանի հարցերի: Այդ հարցազրույցի թարգմանված տարբերակը «taglur.am»-ը ներկայացնում է իր ընթերցողներին:
- Ինչու եք այսօր անդրադարձել հենց Շեքսպիրի «Չափը չափի դիմաց» պիեսին:
- Նախ, որ այն մեծ ստեղծագործություն է: Իմ կարծիքով Շեքսպիրի լավագույն ստեղծագործություններից մեկը: Բացի այդ, այնտեղ կան այնպիսի դերեր, որոնք հնարավորություն են տալիս ինձ աշխատել իմ սիրելի արտիստնների՝ Ալեքսանդր Ֆեկլիստովի, Անդրեյ Կուզիչյովի և երիտասարդ գեղեցկուհի Աննա Խալալուլինայի հետ: Ես ցանկանում էի, որ նրանք զբաղված լինեն այս ներկայացման մեջ: Բայց, անկասկած, դու ընտրում ես այս կամ այն պիեսը, որովհետև զգում ես այդ գործի ժամանակակից լինելու առանձնահատկությունը: «Չափը չափի դիմաց»-ը կառավարիչի մասին է, ով չի հասկանում, թե ինչպե՞ս կառավարի: Նա որոշում է փոխել իր արտաքինը, թաքնվել ուրիշի դիմակի տակ, որպեսզի կողքից նայի այն հասարակությանը, որի մեջ ապրում և աշխատում է: Նա հայտնաբերում է ոչ դուրեկան, սարսափելի բաներ: Նա հայտնվում է մենաստանում, բանտում, որտեղ ամեն ինչ տեսնում է այլ աչքերով և սկսում է հասկանալ, թե ինչ է նշանակում հասարակ մարդ լինելը: Դա նրան շատ բան է սովորեցնում: Կարծում եմ, սա այսօր հրատապ է բոլորի համար: Մեր ներկայացման մեջ ժամանակակից աշխարհն է: Արևմտյան Եվրոպան, Վիենան և հերոսները կրում են ժամանակակից հագուստներ:
- Դուք առաջին անգա՞մ եք աշխատում Պուշկինի անվան թատրոնի արտիստների հետ:
- Ես այս բեմում ներկայացրել եմ իմ աշխատանքները, օրինակ «12րդ գիշերը», սակայն այստեղ բեմադրություն իրականացնում եմ առաջին անգամ: Ինձ շատ են դուր գալիս այս թատերախմբի արտիստները: Նրանք հրաշալի են, և ես աշխատում եմ հաճույքով: Ընդհանրապես ես սիրում եմ աշխատել ռուս արտիստների հետ: Ես այստեղ բեմադրել եմ Պուշկինի «Բորիս Գոդունովը», Չեխովի «Երեք քույրերը»: Շատ կցանկանայի բեմականացնել չեխովյան մի պիես, սակայն ինձ աղաչում են՝ դա չանել, քանի որ մոսկովյան թատրոններում առանց այն էլ Չեխովը շատ է; Խնդրում են ինչ-որ մի նոր բան, այնպիսի բան, որ ռուս հանդիսատեսը չի տեսել: Իսկ ես կցանկանայի բեմադրել «Ճայը», «Բալենու այգին»: Սակայն «Չափը չափի դիմաց» ներկայացումից հետո ես երկարատև չեմ բաժանվի ռուսական թատրոնից: Առջևում բեմադրություն է սպասվում «Մեծ թատրոնում»՝ Դմիտրի Շոստակովիչի երաժշտության հիման վրա այնտեղ կբեմադրեմ «Համլետը»: Պրեմիերան պլանավորված է հաջորդ թատերաշրջանում:
- Դուք Ռուսաստանում հաճախ եք լինում: Այստեղ Ձեզ համարում են «ամենառուս» արտասահմանցի ռեժիսորը: Ինչո՞վ է Ձեզ հրապուրում մեր երկիրը:
- Ես իռլանդացի եմ: Բայց Ռուսաստանում զգում եմ ինչպես իմ տանը: Ես զգում եմ, որ հասկանում եմ ռուսներին և այստեղ ստանում եմ դրան համարժեք արձագանք: Իսկ դա այնքան հրաշալի է, երբ քեզ վստահում են, հասկանում են կես խոսքից: Ես կարծում եմ, որ մենք շատ ընդհանրություններ ունենք. հումորի նույն զգացողությունը, հսկայական հարգանք դեպի պոեզիան: Ինձ դուր է գալիս Ռուսաստանում աշխատելը, որտեղ շատ ընկերներ ունեմ: Ես սիրում եմ ռուս հանդիսատեսին, ռուս դերասաններին, ռուսական թատրոնը, որին այստեղ վերաբերում են չափազանց լրջորեն: Ես աշխատել եմ Ֆրանսիայի, Անգլիայի թատրոններում, սակայն, կարծում եմ, որ Ռուսաստանում թատրոնը ավելի կարևոր է, քան այնտեղ: Ձեր մոտ սերը դեպի թատրոն իսկական կիրք է, մարդիկ խենթանում են թատրոնով, ճիշտն ասած՝ ինչպես և ես: Մենք ունենք միևնույն գերակայությունները:
- Ի՞նչը նկատի ունեք:
- Այստեղ մարդիկ իրոք գնահատում են կենդանի ներկայացումը: Նրանց դուր է գալիս թատրոն հաճախելը և ինչ-որ կենդանի իրական պահով հիանալը: Դա ամենաթանկն է նաև իմ համար: Կարևոր է, որ թատրոնը լինի կենդանի. Որպեսզի ես կարողանամ ապրումներս ու զգացմունքներս դերասանների ու հանդիսատեսների հետ իրականում կիսել: Հնարավոր է՝ շատ տխուր կամ շատ ուրախ, հնարավոր է՝ շատ սարսափելի, բայց գլխավորը, որ ես, որպես մարդ էակ զգամ դա ողջ սրտով: Չնայած համակարգիչներին ու հեռուստացույցերին, մարդիկ կարիք ունեն լինելու կենդանի էակի կողքին, հատկապես ծայրահեղ, արտակարգ իրավիճակներում : Թատրոնը կատարում է հատուկ թերապևտիկ առաքելություն: Այն սովորեցնում է կարեկցել,, հնարավորություն է տալիս հասկանալու, որ դու միակը չես այս աշխարհում, սովորեցնում է հասկանալ և զգալ ուրիշների տառապանքը: Դա ռուսները զգում են: Ինձ դուր է գալիս, որ ռուսական թատրոններում լավ ներկայացումը կարող է երկար ապրել ու պահպանել կենդանի շունչը: Օրինակ, Դոդինի ներկայացումները շարունակվում են 10-15 տարի: Դրանք դիտվում են հիանալիորեն և դա ցնցող է:
- Իսկ մի՞թե Անգլիայում այդպիսի բան հնարավոր չէ:
- Այո, ցավոք սրտի, այդպիսի բան մեր մոտ հնարավոր չէ: Շատ տխուր է, որ համակարգը, որ գոյություն ունի Անգլիայում, չի թույլատրում հաջողություն վայելող ներկայացումները երկար խաղալ և դրանք շատ արագ մահանում են: Անգլիացի արտիստները հնարավորություն չունեն ամիսներով աշխատելու դերի վրա: Իսկ եթե կոմերցիոն թատրոնում ներկայացումը ընթանում է 5 տարի, ուրեմն այնտեղ արդեն 10-րդ անձնակազմն է փոխվել և այն, գործնականում, ոչ մի ընդհանրություն չունի նախնական բեմադրության հետ: Որպեսզի երկարատև մի ժամանակահատված կենդանի թատերական ներկայացումը պահպանվի, անհրաժեշտ է խաղացանկային համակարգ, ինչը որ կա ձեր մոտ: Անշուշտ, այն ունի իր հիմնախնդիրները, ամեն ինչ այնքան էլ պարզ չէ: Պետք է հետևել այն բանին, թե ինչպես է աշխատում խաղացանկային համակարգը, վերահսկել, ստուգել այն: Բայց այդպիսի համակարգը պետք է լինի և ես, վստահ եմ, որ այն կշարունակի իր գոյությունը:
- Դուք հիմնականում բեմադրում եք դասական գործեր և, գործնականում, չեք բեմադրում ժամանակակից դրամատիկական ստեղծագործություններ: Ինչու՞: Չկա՞ այնտեղ այն՝ ինչը Ձեզ հուզում է:
- Իրականում ես բեմադրել եմ ամերիկացի շատ լավ դրամատուրգ Թոմի Քուշների 3 պիեսները: Դրանք ժամանակակից պիեսներ են: Սակայն պետք է խոստովանեմ, որ հիմնականում աշխատում եմ մեծությունների և, եթե կարելի է այսպես ասել, մահացած հեղինակների հետ: Ճիշտն ասած, եթե բեմադրեմ ժամանակակից դրամատուրգներին, ապա փորձերի ժամանակ դու պետք է որոշակի տարածություն թողնես հեղինակի համար, որպեսզի նա կարողանա ինչ-որ բան փոփոխել, գրել նոր տեսարան, ինչ-որ բան կրճատել: Իսկ իմ փորձերի ժամանակ առանց այդ էլ ամեն ինչ մշտապես փոփոխվում է: Եվ եթե լիներ Շեքսպիրը, ով կկարողանար խոսել և ասել, որ այս տեսարանը ես ցանկանում եմ, իսկ այս մյուսը պետք է հանել, ապա դա իսկական գժամնոց կլիներ: Փորձերի ժամանակ հեղինակի բացակայությունը մեզ թույլատրում է պահպանել հոգեբանական առողջությունը: Իհարկե, աշխատանքի ընթացքում մենք ինչ-որ բան փոփոխում ենք, կրճատում, բայց հեղինակին վերաբերում ենք մեծ հարգանքով և պատկառանքով: Այդպես է եղել նաև «Չափը չափի դիմաց»-ի բեմականացնման մեջ, որտեղ կատարվել են փոքրիկ միացումներ և որտեղ հնչող ամբողջ տեքստը, սակայն, պատկանում է Շեքսպիրին:
