Քաղաքակրթական ներուժը կեցության բարձրագույն արժեք է:

Ե. Միրոնով. «Համլետ կարելի է խաղալ որպես հարբած մարդու»

10.15.2014


«Ազգությունների թատրոնի» գեղարվեստական ղեկավար Եվգենի Միրոնովը «Իզվեստիա» պարբերականի հետ կիսել է իր մտորումները հանդիսատեսի, քննադատների, ռեժիսորների մասին և բացատրել, թե ինչու՞ տարիքի հետ մեկտեղ իր դերերում սկսել է ի հայտ գալ ագրեսիա:

Հանդիսատես

Ըստ նրա պետերբուրգցի և մոսկվացի թատերական հանդիսատեսների միջև առավել ընդգծված տարբերությունն այն է, որ մոսկվացիները ցնցումներ սիրող են, աղմկասեր: Եթե ներկայացումը նրանց դուր չեկավ, ապա դերասանի վրա կնետեն գլխարկները: Իսկ Պետերբուրգում հանդիսատեսներն այդպիսին չեն: Միրոնովի կարծիքով հյուսիսային մայրաքաղաքի հանդիսատեսն այդպիսին է, ոչ թե այն պատճառով, որ մեծամիտ է, ինչպես կարծում են ոմանք, այլ խստապահանջ է:

Ռեժիսորներ

Համաշխարհային բեմարվեստի մի շարք բարդ և երբեք լիովին չբացահայտվող, բայց, այնուամենայնիվ, համոզիչ կերպարներ մարմնավորած Միրոնովը հռետորական հարց է բարձրացնում, թե արդյոք հնարավո՞ր է խաղալ նույն դերը տարբեր ներկայացումներում:

Ըստ նրա, յուրաքանչյուր ներկայացման մեջ դերը ձեռք է բերում սեփական կապերը և հյուսվում է որոշակի ենթատեքստի մեջ: Մյուս կողմից, օրինակ, շեքսպիրյան Համլետի պարագայում, գերմանացի ռեժիսոր Շտայնի բեմադրության մեջ իր մարմնավորած արքայազնի նկարագրի ինչ-ինչ արձագանքները կարելի է տեսնել դրանից անմիջապես հետո ֆրանսիացի նրա գործընկերոջ՝ Լեպաժի բեմադրած ներկայացման մեջ, որտեղ ինքը կրկին հանդես է գալիս նաև Համլետի դերակատարմամբ: «Ես ինչ-որ իմաստով իրավունք ունեմ «պոկել» Շտայնի ներկայացումից ինչ-որ բան, դա թույլատրում է հենց Լեպաժի ներկայացման խճանկարային կառուցվածքը: Պատահական չէ, որ այն անվանվել է «Համլետ/Կոլաժ», -իր իսկ հարցին պատասխանում է Միրոնովը:
Իսկ ընդհանրապես, նա կարծում է, որ Համլետ կարելի է խաղալ տարբեր ձևերով: «Ես կարող եմ նրան խաղալ որպես հարբած մարդու, կամ ինչ ձևով կցանկանաք: Համլետին չի կարելի խաղալ ընդհանրապես: Նա էություն է: Նա խղճի մզվածք է: Նա հենց ինքը մերկությունն է: Եվ դերասանը կարող է նրան խաղալ միայն այն դեպքում, եթե կխոսի իր անունից»:

«Համլետ» մոնոներկայացում՝ Լեպաժի ռեժիսորությամբ

Հարց Միրոնովին - Լեպաժի ներկայացման մեջ Դուք խաղում եք բոլոր դերերը: Եվ ռեժիսորը բացահայտորեն Ձեր առջև դրել է խնդիր՝ սեփական «եսը» տարալուծել այդ կերպարներում, որպեսզի հանդիսատեսը կորչի գուշակությունների մեջ՝ իսկ ներկայացման մեջ կա՞ այնպիսի անկյուն, որտեղ ներկա է հենց ինքքը՝ Միրոնովը:

Դա հակասում է ռուս դերասանի համար ընդունված ձգտումներին՝ խաղալ այնպես, որպեսզի զգացվի անձնական տեսակետը, ուղերձը հանդիսատեսներին,- նշել է Միրոնովը: «Սկզբում իմ համար հեշտ չէր այդպիսի մեկնաբանության հետ: Իմ (ասենք, երևի, ոչ միայն իմ) գիտակցության մեջ Շեքսպիրն, այնուամենայնիվ, կրքերի հեղինակ է: Եվ ես փորձելով, անընդհատ սպասում էի, որտեղ պետք է թանձրացնել: Իսկ ամեն անգամ Լեպաժը ինձ ընդհատում էր: Ես հիշեցի, թե ինչպիսի՞ն է նրա թատրոնը, այն ինչ որ ես տեսել էի: Եվ հասկացա, որ իրոք, այնտեղ գոյության կատարյալ հատուկ ձև կա: Այն շատ ճշմարտանման է, գրեթե վավերագրական, իսկ դրա հետ մեկտեղ այն վերակերպարանափոխման խաղի տարերք է:

Այդ ներկայացման մեջ ինձ շատ է դուր գալիս Լեպաժի,այսպես ասած, տողերի արանքում արված ուղերձները: Կարդալով դրանք, հանդիսատեսը հասկանում է, որ ողջ բեմական աշխարհը, բոլոր կերպարները, այդ «Համլետում» եղած ողջ տեսանելին, կարծես դուրս է եկել դերասանի մեջից: Այսինքն ես խաղում եմ ոմն Դերասանի, ում հիշողության մեջ էլ կատարվում է գործողությունը»:

Հարց Միրոնովին - Սա Ձեր առաջին մոնոներկայացումն է: Դա արդյոք նմա՞ն է կինո նկարահանելուն, երբ դերասանները ստիպված են գոյատևել կադրում, ձևացնելով խաղընկերոջ ներկայություն:

«Աշխատանքը Լեպաժի հետ չես էլ իմանում ինչի հետ համեմատել: Անկեղծ ասած, ես երբեք գոյություն չեմ ունեցել այդքան մանրամասն և հանգիստ, ինչպես այդ ներկայացման մեջ: Եթե գործողությունը քննենք մեր դպրոցի կանոններով, պետք է ճշտել այն հանգամանքները, որը կերպարին տանում է դեպի կուլմինացիա, պայթյուն, զգացմունքային հորձանքի:

Հանդիսատեսը գիտի, որ այդ պահերը իրենից նույնպես պահանջում են հատուկ զգացմունքային միացումներ: Իսկ Լեպաժի մոտ այդպես չի: Նրա մոտ ամբողջ գործը ներքին շարժման մեջ է: Ահա իմ մոտ, ավելի ճիշտ իմ Դերասանի մոտ մենախոսություն է: Նա հաղորդակցվում է ինքն իր հետ, խոսում է բարձրաձայն և 10 րոպե հետո հասնում է ինչ-որ կարևոր մտքի: Ես գիտեմ, որ չպետք է գետանցել, շտապել: Ես կարող եմ պարզապես շատ հանգիստ խոսել ինքս ինձ հետ: Ես չգիտեմ ինչպե՞ս է հանդիսատեսի մոտ, բայց ինձ շատ հետաքրքիր է:

Այո, ես չեմ տեսնում խաղընկերներիս ռեակցիան, բայց ես այն կարող եմ երևակայել: Լեպաժը շատ օժանդակեց, որպեսզի տեսանելի դառնա յուրաքանչյուր կերպարը: Դա խաղի հետաքրքիր միջոց է, երբ գլխումդ ստեղծում ես կերպար և մտքով նրան տեղավորում տարածության մեջ: Երկխոսությունների տեսարանների ժամանակ ես շատ լավ եմ պատկերացնում անտեսանելի կերպարներին: Յուրաքանչյուր ներկայացման մեջ իմ արձագանքները նրանց նկատմամբ կարող են շատ տարբեր լինել: Հուսով եմ, որ այդ անտեսաելի խաղընկերներիս պատճառով ես չեմ հայտնվի Կաշչենկոյում (ծիծաղում է)»: Ծանոթություն: Կաշչենկո –Մոսկվայի Պ.Պ.Կաշչենկոյի անվան թիվ 1 հոգեբուժական հիվանդանոց-խմբ. )

Հարց Միրոնովին - Իսկ խորանարդը, ներկայացման միակ դեկորացիան, ինչ-որ իմաստով դարձել է ձեր խաղընկերը:

«Կարծում եմ այո, քանի որ այն նույնպես ներկայացման նշանավոր կերպարներից է, ինչպես Համլետը, Օֆելիան, Պոլոնիուսը և մյուսները: Պրեմիերային ավելի մոտ ես հասկացա, որ այդ հսկա զանգվածի հետ իմ մեջ առաջանում է իսկական ճակատամարտ: Տեխնիկայից այդպիսի կախվածություն ես երբեք չեմ ունեցել: Ինչ-որ պահի ես պետք է այն սանձեի՝ ինչպես ձիու: Դրանից հետո ես հասկացա, որ վերջ, մենք խաղընկերներ ենք:

Կոշտ լինելը որոշումներ ընդունելու նախապայման

Հարց Միրոնովին - Կինոյում և թատրոնում Ձեր դերակատարումների դիտարկումը կարծես ցույց տալիս լինի մի զարգացում, որտեղ կարծես ոչ այս աշխարհում ապրող, փափուկ և պարզամիտ հերոսները աստիճանաբար վերափոխվում են կոպիտ, ագրեսիվ և իրենց ճակատագիրը ակտիվ վերափոխելու ցանկություն ունեցող կերպարների:

«Մարդկային կյանքն ունի այդպիսի փուլեր, ինչպես հասունացումը և ծերացումը: Մարդը եղել է մանկամիտ, անկեղծ, բաց, բայց հետո նա փոխվում է, փակվում, իսկ ավելի ճիշտ, պաշտպանվում է: Հավանաբար տարիքի հետ միասին, իմ դերերում ի հայտ է գալիս ագրեսիվություն: Ես դա չեմ վերլուծել»:

Հարց Միրոնովին - Իսկ կյանքում Դուք փափու՞կ եք:

«Մոտիկ կանգնածներս պարբերաբար ասում են, որ փափուկ եմ, նույնիսկ չափից դուրս փափուկ: Մինչև հիմա ինձ համար դժվար է ինչ-որ որոշումներ ընդունել: Հավանաբար այդ պատճառով ինչ-որ պահի մեջս ցանկություն առաջացավ զբաղվել ինչ-որ մի վարչարարական աշխատանքով՝ այդ թվում նաև ինքնավերահսկողությունս ուժեղացնելու համար: Միաժամանակ այն, որ ես քայլ կատարեցի առավել կոշտ դերերի ուղղությամբ, հավանաբար պատահականություն չի: Ընդհանրապես, ոչինչ հենց այնպես չի լինում:

Ինձ հետաքրքիր է միմյանց հակադրվող որակների համադրությամբ խաղը: Քամյուի պիեսում Կերեան ասում է Կալիգուլային. «Կայսրին չի կարելի լինել բանաստեղծ»: Չէ՞ որ ի սկզբանե Կալիգուլան բանաստեղծական խառնվածք ունի: Եվ նույն Կերեան էլ ասում է. «Այս տղան չափազանց շատ էր սիրում գրականություն»: Բայց մի անգամ տղան հասկացավ, որ անհրաժեշտ է փոխել իր կյանքը և, որ այդ բանը իրենից բացի ուրիշ ոչ մեկը չի անի»:

Միրոնովը նշում է, որ փորձերի ժամանակ ինքը նույնիսկ ներկայացման համար մտածել մեկ այլ ավարտ: «Վերլուծելով դերը, ես մտածում էի, որ Կալիգուլան կարող է վերադառնալ իր նախնական բնույթին»: Այնուամենայնիվ, ի վերջո, նա հանգում է այն եզրակացության, որ «ետդարձի ճանապարհ չկա: Եվ Կալիգուլան էլ հասկանում է, որ կանգնելով մի ինչ-որ ճանապարհի վրա, պետք է դա անցնի մինչև վերջ»:

Հարց Միրոնովին - Իսկ ինչ անել, երբ կարծես թե կերպարի խառնվածքում չի զգացվում հակասություններ: Դոստոևսկու «Ապուշի» իշխան Միշկինը «իդեալական մարդ է: Պատահական չի, որ նրա նախնական կերպարներից մեկը համարվում է Քրիստոսը: Իսկ Հուդայիկ Գոլովյովի անունը խոսուն է ինքնին:

«Ինձ շատ են օգնել Ինոկենտի Սմոկտունովսկու գրառումները, ով խաղացել է Հուդայիկին Մոսկվայի գեղարվեստական ակադեմիական թատրոնում (МХАТ): Նա գրել է, որ Պորֆիրի Գոլովյովը շրջված Իշխան Միշկինն է: Ընդհանրապես ես շատ եմ հպարտանում Սմակտունովսկու ստեղծագործական ռիթմերով (չէ՞ որ Համլետը նույնպես ռիթմ է): Բայց այդ դերի մեջ ես խուսափում եմ հոգեգարությունից: Ես խաղում եմ ոչ թե Հուդային, այլ՝ Հուդայիկին: Նա իր տեսակի մեջ անկեղծ հավատացյալ է, շատ անկեղծ: Նա աշխարհին նայում նույնքան բաց հայացքով, որքան Միշկինը: Նա ցանկանում է բարին: Ցանկանում է, որ մորից ստացած տնտեսությունը բազմապատկվի: Երբեմն ներկայացումից հետո ինձ են մոտենում հանդիսատեսներ ու ասում, թվում է, հրեշավոր բաներ՝ թե ինչպես են հիմա իրենք լավ ընկալում Պորֆիրի Գոլովյովին, որքան նա, պարզվում է, ճիշտ է: Եվ ես մտածում եմ.«Աստված իմ, ես հավատի հարցում իմ հերոսի մեջ հասել եմ չափազանցման»:

Ամպլուա

Հարց Միրոնովին - Ինչ ամպլուայի դերասան եք ձեզ համարում: Այսօր այդ հասկացությունը կարելի՞ է օգտագործել:

«Ի՞նչ է ամպլլուան: Դա ինչ-որ շրջանակ է: Իսկ դրա դեմ ես միշտ պայքարել եմ: Եթե МХАТ-ի դպրոց ստուդիան ավարտելուց հետո ես մնայի իմ ամպլուայում, ապա շատ շուտ կձանձրանայի: Իսկ ինչպիսի ամպլու էին ինձ ամրացրել: Ինչպե՞ս էր այն հնչում: Հիշում եմ: Օլեգ Պավլովիչ Տոբակովն ասաց. « Ժենյա մագլցիր շարժական զուքարանի կոնքի (գորշոկի) վրա՝ բոլորը հեկեկում են»: Ես երևի և ջղագար եմ, և լիրիկական հերոս: Այո իմ մեջ կա լուսավորյալ ջղագարություն (ժպտում է): Հնարավոր է կա ինչ-որ բան հերոս-սիրեկանի կերպարից: Սակայն ես ինձ անվանում եմ բնավորության դերասան և շատ եմ սիրում բնութագրական դերերը:

Եվրոպական լավ կինոյում դերասանը կարծես չի էլ դառնում այլ մարդ, չի ձգտում մեզ զարմացնել վերակերպավորման տեխնիկայով: Երբ ուսումնասիրում ես որևէ եվրոպացի դերասանի անցած ուղին, ապա թվում է, որ մարդը ֆիլմից ֆիլմ է քոչում հարմարվելով տարբեր իրավիճակներին և մեզ դուր է գալիս հետևել նրան որպես անհատականության: Իսկ իմ համար շատ կարևոր է բնավորություն ստեղծելը, ասես թե ծնել մի այլ մարդ: Այդ պատճառով ինձ դուր է գալիս խորասուզվել մեծ, հատկապես ռուսական գրականության մեջ, որովհետև այնտեղ կարելի շատ բան քաղել և կենսագրություններից և հերոսների հոգեբանությունից:
    Դիտվել է 1527 անգամ
    12345678910